Vat a ubezpieczenie

[kowal]

Odszkodowanie z ubezpieczenia a podatek VAT

Maria Błoszczyńska

Wiceprezes Zarządu

Risk Advisers Sp. z .

Uwzględnianie (lub nie) podatku VAT w odszkodowaniach ubezpieczeniowych często budzi nasze wątpliwości. Wydawać by się mogło, iż tak powszechny temat powinien być już dawno wyraźnie uregulowany. W praktyce jednakże wciąż spotykamy się ze zróżnicowanym stanowiskiem ubezpieczycieli (i przy tym całą gamą stosowanej przez nich argumentacji). Aby zrozumieć wszystkie te praktyki, warto uświadomić sobie pewne generalne zasady, którymi kierują się ubezpieczyciele.

 

Odszkodowanie wypłacane z umowy ubezpieczenia ma jedynie rekompensować szkodę/stratę

Innymi słowy, umowa ubezpieczenia nie może być źródłem wzbogacenia się, co wynika między innymi z zapisów art. 824 Kodeksu Cywilnego: o ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez zakład ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody.

Jak wspomniana zasada przekłada się na podatek VAT w odszkodowaniu?

Otóż - w przypadku firmy, będącej płatnikiem podatku VAT - odszkodowanie nie obejmuje tego podatku w takim zakresie, w jakim firma może sobie obniżyć należny podatek o kwotę VAT-u wynikającego z kosztów naprawienia szkody.

Oznacza to, że:

 

* jeśli koszty naprawy pojazdu mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu, jesteśmy płatnikiem VAT-u i odliczamy go z faktur, jakie wystawia nam warsztat - wówczas odszkodowanie otrzymamy w kwocie netto;

* natomiast w przypadku, gdy koszt naprawy danego pojazdu nie może być uznany w naszym przedsiębiorstwie za koszt uzyskania przychodu (i tym samym nie możemy odliczyć sobie VAT-u), wówczas powinniśmy występować o odszkodowanie (i oczywiście otrzymać je!) w wartości księgowej brutto.

 

Zdecydowanie prościej jest w przypadku osoby fizycznej. Tu bezwarunkowo odszkodowanie zawsze powinno być wypłacane w kwocie brutto, gdyż jako ostatni odbiorca towaru lub usługi, osoba fizyczna zawsze płaci VAT.

 

Umowy ubezpieczenia autocasco mają charakter dobrowolny

Jakie może mieć to znaczenie dla płatników podatku VAT? Otóż w przeciwieństwie do obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, w którym warunki umowy ubezpieczenia regulowane są ustawowo i bez względu na zakład ubezpieczeń są one takie same, w ubezpieczeniu autocasco, prawa i obowiązku stron wynikają wprost z zapisów umowy (w praktyce - z ogólnych warunków ubezpieczenia). Bez względu na to, czy ubezpieczamy autocasco samochody firmowe, czy też nasz prywatny pojazd, często spotykamy się z pytaniem, czy wybieramy wariant "warsztat" czy "wycena"?. Oczywiście w wariancie "warsztat" odszkodowanie rozliczane jest najczęściej w systemie bezgotówkowym lub na podstawie faktur wystawionych przez warsztat. W tym drugim przypadku, rozliczenia na postawie faktur, jeśli jesteśmy osobą fizyczną, odszkodowanie musi uwzględniać podatek VAT, jeśli natomiast naprawiamy pojazd firmowy - wypłata podatku VAT - zależy wyłącznie od wspomnianych już przesłanek księgowych - możliwości odliczenia tejże kwoty od podatku.

 

Natomiast w przypadku innego wariantu ubezpieczenia - "wyceny" - z góry zgadzamy się, aby ubezpieczyciel w obliczu szkody wyliczył nam koszt naprawy samochodu na postawie średnich cen naprawy pojazdu i zakupu części. Otrzymujemy wówczas określoną kwotę pieniężną, zaś sama naprawa auta leży po naszej stronie. W tak wyliczonym odszkodowaniu podatek VAT traktowany jest przez każdego z ubezpieczycieli indywidualnie, aby więc odpowiedzieć sobie na pytanie, czy w wariancie "wycena" otrzymamy kwotę brutto czy netto, musimy zerknąć do zapisów ogólnych warunków ubezpieczenia.

 

 

Likwidacja szkody - to wewnętrzne postępowanie ubezpieczyciela kończące się propozycją odszkodowania

Ta trzecia i ostatnia zasada powoduje w praktyce na tyle duże zmieszanie, że warto ją nieco szerzej skomentować. Rozważmy chociażby sytuację, która przydarzyła mi się kilka tygodni temu. Podczas hamowania na drodze inny kierowca wjechał w tył mojego prywatnego samochodu. Oczywiście - szkoda poniesiona przez osobę fizyczną, odszkodowanie wypłacane z polisy OC sprawcy wypadku. Po kilku dniach otrzymałam pismo z informacją od ubezpieczyciela:

"Niniejszym zawiadamiamy, że za powyższą szkodę przyznane zostało odszkodowanie w kwocie xxx (kwota netto wyliczona na podstawie średnich cen kalkulacji Audatexu lub Eurotaxu).

Na dole małymi literami: W przypadku braku zgody na powyższe ustalenia można w terminie 30 dni od dnia otrzymania niniejszego zawiadomienia wystąpić do Ubezpieczyciela o ponowne rozpatrzenie sprawy".

Ewidentnie kłóci się to z moim wcześniejszym stwierdzeniem, że osoba fizyczna jako ostatni odbiorca towaru lub usługi musi płacić VAT i należy jej się odszkodowanie w kwocie brutto.

W tej konkretnej sytuacji mamy jednak do czynienia z wykorzystaniem przez ubezpieczyciela samego charakteru prowadzonego przez niego postępowania likwidacyjnego, które jest po prostu wewnętrzną procedurą towarzystwa, kończącą się złożeniem poszkodowanemu określonej propozycji finansowego wyrównania szkody.

"Proponujemy Ci kwotę xxx jako odszkodowanie. Jeśli się nie zgadzasz - rozmawiamy dalej aż do osiągnięcia kompromisu"! Warto pamiętać, że decyzja należy do nas. Jako poszkodowani - zawsze możemy wnioskować o inny sposób wyrównania szkody/straty - np. pokrycie pełnych kosztów naprawy pojazdu na podstawie faktur (w takim przypadku wypłata podatku VAT będzie oczywiście zależała od opisanych już powyżej zasad - a jako osoba fizyczna powinniśmy otrzymać zwrot kwoty brutto).