Ustawa, rozporządzenie, dyrektywa, traktakt - co ważniejsze?

[Bogusław Maćkowski]

Niejednokrotnie zastanawiamy się, które prawo stosować:

Ustawę

rozporządzenie wykonawcze

Uchwałę jako prawo miejscowe

Dyrektywę Unijną

Rozporządzenie Unijne

Konstytucję RP

Traktat?

 

Postaram się tutaj nakreślić, który akt jest do bezpośredniego stosowania, a który pokazuje tylko cel i nie jest aktem do stosowania tylko narzędziem kształtowania przepisów w danym kraju. Dla ułatwienia wszędzie podaje źródło.

 

KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ [scroll]KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ[/scroll]

Tekst uchwalony w dniu 2 kwietnia 1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe. http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm

Rozdział III

ŹRÓDŁA PRAWA

 

Art. 87.

1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

 

2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

 

Art. 88.

 

1. Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie.

 

2. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa.

 

3. Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie są ogłaszane w trybie wymaganym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych określa ustawa.

Art. 91.

 

1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

 

3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

 

USTAWA [scroll]USTAWA[/scroll]

http://pl.wikipedia.org/wiki/Ustawa

Ustawa – akt prawny o charakterze powszechnie obowiązującym, najczęściej obecnie uchwalany przez parlament (w niektórych państwach zatwierdzany później przez organ władzy wykonawczej). W porządkach prawnych różnych państw występują ustawy: zasadnicze (konstytucje), organiczne i zwykłe.

 

W Polsce, w określonej przez Konstytucję hierarchii powszechnie obowiązujących aktów prawnych ustawa ma rangę niższą (tzw. moc prawną) od Konstytucji oraz umów międzynarodowych ratyfikowanych za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, równą rozporządzeniu Prezydenta RP z mocą ustawy a wyższą od zwykłych rozporządzeń. W przeciwieństwie do innych porządków prawnych (np. francuskiego), Konstytucja RP zna tylko jeden rodzaj ustaw.

 

ROZPORZĄDZENIE [scroll]ROZPORZĄDZENIE[/scroll]

http://pl.wikipedia.org/wiki/Rozporz%C4%85dzenie

Rozporządzenie – akt normatywny wydany na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Rozporządzenie stanowi jedno ze źródeł prawa powszechnie obowiązującego, obok Konstytucji, ratyfikowanych umów międzynarodowych, ustaw oraz aktów prawa miejscowego.

 

UCHWAŁA - akt prawa miejscowego [scroll]UCHWAŁA - akt prawa miejscowego[/scroll]

 

http://pl.wikipedia.org/wiki/Akt_prawa_miejscowego

Akty prawa miejscowego – specyficzna grupa aktów powszechnie obowiązujących. Posiadają wszystkie cechy tych aktów, ale obowiązują tylko na obszarze działania organu, który wydał akt prawa miejscowego.

Wydawane są w formie uchwał przez organy uchwałodawcze samorządu terytorialnego: radę gminy, radę powiatu, sejmik województwa. Z kolei akty wykonawcze prawa miejscowego są wydawane w formie zarządzeń organów wykonawczych odpowiednich szczebli: na szczeblu gminy - wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, a na pozostałych szczeblach odpowiednio: zarządu powiatu (nie starosty! - chociaż w wyjątkowych sytuacjach także on) i zarządu województwa. Akty prawa miejscowego wydają także terenowe organy administracji rządowej (wojewodowie oraz organy administracji niezespolonej).

 

P R A W O ... U N I J N E

 

http://europa.eu/about-eu/basic-information/decision-making/legal-acts/index_pl.htm

 

TRAKTATY UE [scroll]TRAKTATY UE[/scroll]

http://europa.eu/eu-law/treaties/index_pl.htm

Unia Europejska opiera się na zasadach praworządności. Oznacza to, że podstawą wszystkich jej działań są traktaty, przyjęte dobrowolnie i demokratycznie przez wszystkie państwa członkowskie. Na przykład jeżeli dany obszar polityki nie jest wymieniony w traktacie, Komisja nie może proponować przepisów dotyczących tego obszaru.

 

Traktat jest wiążącą umową między państwami członkowskimi UE. Określa się w nim cele UE, zasady funkcjonowania instytucji UE, sposób podejmowania decyzji oraz relacje między UE a jej państwami członkowskimi.

 

Traktaty są zmieniane, aby polityka UE stawała się bardziej skuteczna i przejrzysta, była przygotowana na przyjęcie nowych państw członkowskich i obejmowała nowe obszary współpracy, takie jak wspólna waluta.

 

W oparciu o traktaty instytucje UE mogą przyjmować przepisy, które są następnie wdrażane przez państwa członkowskie. Pełne teksty traktatów, prawodawstwa, orzecznictwa i wniosków legislacyjnych można znaleźć w bazie unijnych aktów prawnych EUR-Lex.

 

ROZPORZĄDZENIA UE [scroll]ROZPORZĄDZENIA UE[/scroll]

 

Rozporządzenie jest wiążącym aktem prawnym. Musi być stosowane w całości na całym obszarze UE. Na przykład kiedy UE zamierzała wprowadzić ochronę nazw produktów rolnych pochodzących z niektórych obszarów, takich jak szynka parmeńska, Rada przyjmowała rozporządzenie.

 

Dyrektywy

 

Dyrektywa jest aktem prawnym wyznaczającym cel, który muszą osiągnąć wszystkie państwa UE. Sposób jego osiągnięcia określają jednak poszczególne kraje. Tak było w przypadku dyrektywy w sprawie czasu pracy, która stanowi, że zbyt duży wymiar nadgodzin jest niezgodny z prawem. W dyrektywie określono minimalne okresy odpoczynku i maksymalną liczbę godzin pracy, lecz każdy kraj musi wypracować własne przepisy dotyczące sposobów wdrożenia tych zasad.

 

Decyzje

 

Decyzja jest wiążąca dla tych podmiotów, do których jest skierowana (np. państwo UE lub pojedyncze przedsiębiorstwo) i jest stosowana bezpośrednio. Na przykład, gdy Komisja wydała decyzję o nałożeniu kary pieniężnej na giganta Microsoft za nadużywanie pozycji dominującej na rynku English, decyzja miała zastosowanie wyłącznie do Microsoftu.

 

Zalecenia

 

Zalecenie nie jest wiążące. Gdy Komisja wydała zalecenie, aby struktury wynagrodzenia pracowników sektora finansowego nie zachęcały do podejmowania nadmiernego ryzyka , nie miało ono żadnych konsekwencji prawnych. Za pomocą zaleceń instytucje mogą przedstawić swój punkt widzenia oraz sugerować kierunek działania bez nakładania jakichkolwiek obowiązków prawnych na podmioty, do których zalecenia są skierowane.

 

Opinie

 

Opinia jest aktem, za pomocą którego instytucje mogą wydać niewiążące oświadczenie, innymi słowy oświadczenie, które nie nakłada żadnych zobowiązań prawnych na podmioty, do których jest skierowane. Opinia nie jest wiążąca. Opinie mogą wydawać instytucje UE (Komisja, Rada, Parlament), Komitet Regionów oraz Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny. Komitety wydają opinie z uwzględnieniem ich określonego regionalnego lub ekonomicznego i społecznego punktu widzenia podczas prac nad przepisami prawnymi. Na przykład Komitet Regionów wydał opinię w sprawie wkładu regionów w realizację celów energetycznych UE English.

 

 

PODSUMOWANIE

 

Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są:

- Konstytucja,

- ustawy,

- ratyfikowane umowy międzynarodowe

- rozporządzenia.

 

Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

 

Gdy mamy wątpliwość, który akt jest ważniejszy przy rozważaniu warunków technicznych pojazdów wówczas:

 

1. KONSTYTUCJA RP

2. RATYFIKOWANA UMOWA MIĘDZYNARODOWA PO JEJ OGŁOSZENIU W DZIENNIKU USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DO BEZPOŚREDNIEGO STOSOWANIA.

3. ROZPORZĄDZENIE UNIJNE JAKO AKT WIĄŻĄCY WSZYSTKIE KRAJE UNIJNE

4. USTAWA RP

5. ROZPORZĄDZENIE RP

6. AKT PRAWA MIEJSCOWEGO - UCHWAŁA.

 

Pozostałe przepisy jak traktaty, dyrektywy, decyzje, opinie, zalecenie sygnalizują ramy, cele albo kierunki i mogą dotyczyć poszczególnych podmiotów czy jednostek.

 

Mam nadzieję, że materiał okaże się pomocny

[blakop]

Może bez encyklopedii - tak prościej.

 

1. Konstytucja RP - akt najwyższej rangi w praktyce, może być bezpośrednio stosowany w dowodzeniu swoich praw

 

2. Ustawy RP. Określają one prawa i obowiązki obywatela - i tylko i wyłącznie te akty mają prawo to robić - nie rozporządzenia

 

3. Rozporządzenia - to akty wykonawcze do ustaw - nie mogą zmieniać zakresu praw i obowiązków określonych w ustawie, a jedynie regulować i określać sposób ich wykonywania.

 

4. Akty prawa miejscowego (uchwały lokalnych jednostek samorządu terytorialnego obowiązujące na danym terenie).

 

I tak to z grubsza wygląda i na potrzeby przeciętnego obywatela naprawdę nie potrzeba większej wiedzy. Tylko... No właśnie - do tej wyliczanki dochodzi UE... I tu już wesoło nie jest. Bo UE w swoisty sposób narusza swoimi aktami prawnymi tą strukturę, co jednak trudno przedstawić w jakiejś linearnej formie, bo wszystko zależy od przypadku. A wygląda to z UE następująco:

 

1. Pomiędzy Konstytucją a ustawami mamy umowy międzynarodowe (i to wcale nie musi być umowa w ramach UE wyłącznie), ale musi to być umowa ratyfikowana przez Polskę i ogłoszona tak jak ustawa. I wtedy umowa jest ważniejsza niż ustawa, ale nie może być niegodna z Konstytucją

 

2. Rozporządzenie UE - w pewnym sensie bliżej mu do krajowej ustawy niż do naszego rozp. Ale mimo nazewnictwa, to ma pierwszeństwo w przypadku niezgodności przepisów przed Polska ustawą

 

3. Dyrektywy UE - to dokumenty wiążące w zakresie pożądanego celu do osiągnięcia organy państw członkowskich - innymi słowy dyrektywa, to swoisty apel UE do rządu danego kraju co ma zrobić w danej kwestii, żeby było po unijnemu, ale jak to konkretnie zrobić jest już sprawą danego państwa. Ten akt prawny NIE JEST adresowany do obywateli bezpośrednio - NIGDY. W praktyce jednak bardzo często inne akty prawne powołują się na dyrektywy, w celu uzasadnienia powodu czy mechanizmu wprowadzania danych przepisów, czy tez wprost powołują się na jakieś jej fragmenty (np. specyfikacje techniczne itp.)

 

4. Decyzje UE - mogą być kierowane i do państw ogólnie (ich organów), ale i do indywidualnego obywatela - określają konkretny obowiązek i sposób jego realizacji (w praktyce rzadkie).

 

Przepraszam, że tak "po chłopsku", ale tak chyba będzie przejrzyściej myślę.

 

[ Dodano: 23-02-2013, 16:14 ]

2, ROZPORZĄDZENIE UNIJNE JAKO AKT WIĄŻĄCY WSZYSTKIE KRAJE UNIJNE

3. KONSTYTUCJA RP

 

Nie - z taką kolejnością zgodzić się nie można. Rozp.UE jest nad naszą ustawą, ale nie może kolidować z Konstytucją i być niejako "pod" nią.

 

(DOPISANO PRZEZ MODERATORA: już poprawiłem kolejność )

[laisar]

A tak konkretnie? Np jaki jest status regulaminów EKG ONZ? Bo idąc właśnie powyższym tokiem rozumowania postulowałem już kiedyś, że chyba mogą mieć moc obowiązującą, ale nikt definitywnie ani nie potwierdził, ani nie zaprzeczył tej tezie: http://www.norcom.com.pl/nowe_forum/viewtopic.php?p=135992#135992

[blakop]

Ja też w sumie poszedłem na skróty trochę w tych wyliczeniach. Już mówię.

Tak - regulaminy EKG ONZ jako umowy międzynarodowe są częścią normalnego systemu prawnego - pod warunkiem, że zostały ogłoszone w Dz.U.

Ale nie są nad ustawą krajową - przynajmniej taki akt jak ten regulamin. Natomiast pewna grupa umów międzynarodowych jest - są to te umowy, które przed ratyfikacją wymagają uprzedniej zgody sejmu na proces ratyfikacyjny, co musi się odbyć w drodze ustawy.

Takie umowy faktycznie są ważniejsze od ustaw krajowych.

 

Gdy mamy wątpliwość, który akt jest ważniejszy przy rozważaniu warunków technicznych pojazdów wówczas:

 

1. RATYFIKOWANA UMOWA MIĘDZYNARODOWA PO JEJ OGŁOSZENIU W DZIENNIKU USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DO BEZPOŚREDNIEGO STOSOWANIA.

2. KONSTYTUCJA RP

3. ROZPORZĄDZENIE UNIJNE JAKO AKT WIĄŻĄCY WSZYSTKIE KRAJE UNIJNE

4. USTAWA RP

5. ROZPORZĄDZENIE RP

6. AKT PRAWA MIEJSCOWEGO - UCHWAŁA.

 

Ja tu się ciągle nie zgadzam Boguś

 

Nic nie może być ponad Konstytucją. Nawet umowa międzynarodowa. W rozumieniu Konstytucji, Konstytucja sama w sobie nie jest ustawą zwykłą, a tylko przed takimi ustawami umowa międzynarodowa może być czasami ważniejsza.

 

1. Konstytucja RP

2. Umowa międzynarodowa, która przed ratyfikacją musiała mieć zgodę ustawową sejmu

3. Rozporządzenie UE

4. Ustawa RP

5. Umowa międzynarodowa nie wymagająca ustawowej zgody na ratyfikację

6. Rozporządzenia RP

7. Akty prawa miejscowego.

 

Tak bym to ewentualnie widział

 

Pozostałe przepisy jak traktaty, dyrektywy, decyzje, opinie, zalecenie sygnalizują ramy, cele albo kierunki i mogą dotyczyć poszczególnych podmiotów czy jednostek.

 

Za dużo rzeczy w jednym worku Traktaty w ogóle pomijam, bo to umowy konstytuujące wspólnotę itd. - niepotrzebne do naszych rozważań. Opinie i zalecenia nie mają skutków więc tez szkoda o nich gadać. Dyrektywy mają skutek ale są kierowane do organów państwa, a nie do obywateli, więc nie mają mocy powszechnie obowiązującej.

Natomiast decyzje UE mogą mieć charakter obowiązujący - i mogą być kierowane do indywidualnego adresata, grupy adresatów lub całych państw (wtedy muszą być ogłaszane w Dz.U.). Trudno je jednak umieścić w tym katalogu powyżej. Podobnie nie ma tam przecież krajowych decyzji, które jednak bez wątpienia kreują nasze prawa i obowiązki...

 

(DODANE PRZEZ MODERATORA): Biorąc pod uwagę Art. 87. ust. 1 i art. 91 ust. 1 stanowiących, że Konstytucja nie jest ustawą i jest ponad nią także się zgadzam i awansujemy Konstytucje na 1 miejsce. Natomiast umowa międzynarodowa aby była do bezpośredniego stosowania musi być ogłoszona w Dzienniku Ustaw RP i musi być ratyfikowana.

Cieszę się, że temat się spodobał i ta dyskusja jest konstruktywna.

[laisar]

pewna grupa umów międzynarodowych jest - są to te umowy, które przed ratyfikacją wymagają uprzedniej zgody sejmu na proces ratyfikacyjny, co musi się odbyć w drodze ustawy.

No toż przecież porozumienie z '58, wprowadzające regulaminy, właśnie ma taką zgodę: Dz.U. 2000 nr 43 poz. 484 - tak?

 

Zatem jest to "umowa międzynarodowa, która przed ratyfikacją musiała mieć zgodę ustawową sejmu", więc jest wyższa nad ustawami krajowymi - tak?

 

A regulaminy są jej częścią - tak?

 

3 x tak = obowiązywanie regulaminów bez dodatkowego każdorazowego ogłaszania kolejnych ich wersji w Dz. U. Tak?

[blakop]

A regulaminy są jej częścią - tak?

 

A to już nie jest takie oczywiste...

 

obowiązywanie regulaminów bez dodatkowego każdorazowego ogłaszania kolejnych ich wersji w Dz. U. Tak?

 

A dlaczego bez??

[laisar]

regulaminy są jej częścią - tak?

A to już nie jest takie oczywiste...

Ależ jest - bo tak twierdzi sama umowa:

 

"Przyjęty regulamin wchodzi wżycie z datą (datami) określoną(nymi) w regulaminie jako załącznik do porozumienia".

 

 

obowiązywanie regulaminów bez dodatkowego każdorazowego ogłaszania kolejnych ich wersji w Dz. U. Tak?

A dlaczego bez??

Bo tak twierdzi umowa - że (przy braku sprzeciwu wprost) ustalenia "wchodzą w życie i obowiązują", kropka. Nie uzależnia tego od żadnych Dz.U., a jeśli czyni to jakaś ustawa krajowa, to umowa ma pierwszeństwo (j.w.).

 

...No ale to jest czysta logika, a logika prawna czasem od niej odbiega... <:

[Bogusław Maćkowski]

Bo tak twierdzi umowa - że (przy braku sprzeciwu wprost) ustalenia "wchodzą w życie i obowiązują", kropka. Nie uzależnia tego od żadnych Dz.U.,

 

Art. 91.

KONSTYTUCJA RP

1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

 

Konstytucja RP ma pierwszeństwo przed ustawami krajowymi i umowami międzynarodowymi. Ona uzależnia, że dana umowa musi być obligatoryjnie wprowadzona do obrotu prawnego RP wyłącznie po ogłoszeniu Umowy w Dzienniku Ustaw RP bez konieczności wydawania ustaw to regulujących, chyba, że sama umowa przewiduje taką konieczność.

[darkdog]

Konstytucja RP ma pierwszeństwo przed ustawami krajowymi i umowami międzynarodowymi. Ona uzależnia, że dana umowa musi być obligatoryjnie wprowadzona do obrotu prawnego RP wyłącznie po ogłoszeniu Umowy w Dzienniku Ustaw RP bez konieczności wydawania ustaw to regulujących, chyba, że sama umowa przewiduje taką konieczność.

jak to łatwo powiedzieć ale wykonać trudniej P.Bogusławie

[laisar]

No i zgodnie z wymogami konstytucji ta konkretna umowa została przecież ogłoszona: Dz.U. 2001 nr 104 poz. 1135.

 

Czyli "wprowadziliśmy ją do obrotu prawnego", czyli obowiązuje - wraz z zawartym w niej ustępem o automatycznym dołączaniu do niej (i równie automatycznym wprowadzaniu w życie) nowo uzgodnionych regulaminów...

 

Tak?

 

[ Dodano: 16-04-2013, 02:00 ]

BUMP! (;